Kazan Üniversitesi Rusya’nın en eski üniversitelerinden biridir. 5 Kasım 1804 yılında I. Aleksander Kazan İmparatorluk Üniversitesi ve Tüzüğü onay belgesini imzaladı.
İlk başta üniversite, 1796 yılında inşa edilen Kazan gimnazyumu binasına yerleşti, sonra üniversite ihtiyaclarının karşılanması için komşu taraftaki üç ev satın alındı, bundan böyle sokağın bu kısmı üniversite mahallesi olarak kabul edilmeye başladı. XIX. yüzyılın 20’li yıllarında mimar P.G. Pyatnitskiy üniversitenin Ana binasını inşa etti, bu binanın klasik dış görünümü bügüne dek korulmaktadır. Daha sonraki on yıl içinde yani N.İ. Lobaçevskiy’in üniversite rektörlğü yaptığı yıllarda mimar M.P.Korinfskiy tarafından mimarı bakımdan bir bütün oluşturan yapılar grubu inşa edildi. Usta, mimar ve simetri kurallarını sıkı ve titiz bir kontrol altında tutarak üniversitenin laboratuvar, müze ve kütüphane v.s.kısımlarını yaptı. XX. yüzyılda üniversite bünyesinde birçok bina inşa edilmesi nedeniyle bir sokağın kocaman üniversite mahallesi için oldukça küçük olduğu durumu ortaya çıktı. XVIII. yüzyılın mimar anıtı olan eski İlahiyet okulu binasına Jeoloji fakültesi yerleşti, 50’li yıllarda Astronomiçeskaya sokağının diğer tarafında ise Kimya fakültesi binası inşa edildi, 60’lı yılların sonunda yaklaşık on yıl içinde Ana binanın Kuzey ve Batı taraflarında labarotuvarlar olarak kullanılması için çok katlı iki bina yapıldı. 1989 yılında «UNIKS» spor ve kültür merkezi çalışmaya başladı, onun ardından 2010 yılının Mayıs ayında Üniversitenin spor kompleksi bünyesine, açılış töreni Rusya Federasyonu Başbakanı V.V.Putin tarafından yapılan «Bustan» eklendi. Kazan Üniversitesinin 200. yıldönümü kutlamalarına hazırlık olarak, 2003 yılında, ХХ. yüzyıl mimarı Müfke tasarımları doğrultusunda Ana binanın Doğu tarafı kısmı tamamlandı.
Kazan üniversitesi içinde dünyaca ünlü bilim okulları meydana geldi. Burada matematik uzmanı, aynı zamanda yirmi yıl Üniversite rektörü olan ve üniversitenin gelişimine büyük bir katkı sağlayan N.İ.Lobaçevskiy jeometri alanında büyük keşifler yaptı.
1842 yılında üniversite mezunu, profesör N.N. Zinin, anilin olarak adlandırılan kimyasal maddeyi keşif ederek, аnilin-boya ve ilaç üretimine büyük bür katkıda bulundu. İki sene sonra, 1844 yılında diğer Kazan’lı bilim adamı K.K.Klaus, Rusya adına «ruteniy» ismi alan yeni kimyasal maddeyi keşfetti. Kazan Kimya okulunu Organik maddelerin kimyasal yapısı teorisiyle daha çok A.M.Butlerov dünyaya tanıttı. Bu teorinin organik kimya alanında Mendeleyev’ın tablosu kadar büyük bir önemi vardır.
XIX yüzyılın ilk yarısında Üniveriste Avrupa’daki en büyük Şarkiyat merkezi haline geldi; burada İ.A. Boduen de Kurtene tarafından meşhür dilbilimi okulu temeleri kuruldu. Üniversite mezunu olan ünlü bilim adamları arasında Astronomi uzmanı ve Antarktida keşfedilen 1819–1821 yıllarındaki ilk dünya seyaheti katılımcısı İ.М. Simonov yer almaktadır. Elektrofizik okulu kurucusu ve Rusya’da ilk elektrokardiogram yapan A.F. Samoylov da üniversite mezunlerinden. Ünlü kimya uzmanları, fosforos maddeleri kimyasını keşfeden baba oğul Arbuzovlar, üniversitede yetişen bilim adamlarıydı. İkinci Dünya Savşının devam ettiği 1944 yılında Y.K.Zavoyskiy dünyaca önem taşıyan bilimsel buluş yaptı yani elektronik magnet resonans fenomenini ortaya koydu. Onun çalışmalarını S.A.Altşuler, B.М. Кozırev ve diğer ünlü bilim adamları devam etti.
200 yıllık tarih süresinde Üniversite içinde Rusya Bilimler Akademisinde yer alan 80den fazla akademisyen yetişti.
Üniversite bilim ve bilim eğitiminin merkezi olup, aynı zamanda kültür ve aydınlatma merkezidir. Üniversite ile ildeki kitap işinin, ilk taşralı gazetenin ortaya çıkması, tiyatro hayatının gelişmesi ve daha fazlası bağlıdır. Üniversitede farklı zamanlarda Sovyet devletinin kurucusu V. İ. Ulyanov-Lenin, yazarlar S. T. Aksakov, L. N. Tolstoy, P. İ. Melnikov-Peçerskiy, V. V. Hlebnikov, besteci M. A. Balakirev, ressam V. İ. Yakobi ve diğer ünlü insanlar okumuştur.
30 Temmuz 1996 tarihinde Rusya Federasyonu’nun Başkanı B. N. Yeltsın emriyle Kazan Devlet Üniversitesi, Rusya Federasyonu halklarının kültür mirasının en değerli tesislerinin Devlet listesine dahil edilmişti.
Rusya Başkanı D. A. Medvedev’in ‘Severo-Zapadnıy, Privoljskiy, Uralskiy ve Dalnevostoçnıy federal bölgelerinde Federal üniversitelerin kurulmasına dair emrinin yerine getirilmesi için, 21 Ekim 2009 tarihinde Rusya Federasyonu Hükumetinin 2 Nisan 2010 tarihli emriyle, var olan yüksek mesleki kurumu devlet eğitim müessesesi ‘V. İ. Ulyanov-Lenin adını taşıyan Kazan Devlet Üniversitesi’ nin tipini değiştirerek, ‘Kazan (Privoljskiy) Federal Üniversitesi’ Yüksek Mesleki Tahsili Federal Devlet Özerk Eğitim Müessesesi kurulmuştu.
Bir hafta sonra, 9 Nisan 2010 tarihinde Rusya Federasyonu Hükumetinin Kararnamesi esasında, Rafkat oğlu İlşat Gafurov, 5 yıllık süresine Kazan Federal Üniversitesinin rektörü görevine atandı.